بزرگترین سایت تخصصی معماری مقاله،پروژه،آموزش نرم افزار
ضوابط و استانداردهای كلی فضاها در مدارس
عنوان پروژه : ضوابط و استانداردهای كلی فضاهادرمدارس
در این پست از بزرگترین سایت تخصصی معماری (کدیار) ،ضوابط و استانداردهای كلی فضاها در مدارس در قالب ورد و به صورت رایگان در اختیار شما عزیزان قرار داده ایم دوستانی که تمایل به دانلود آن را دارند میتوانند در پایین صفحه آن را دانلود کنند.در پایین پست بیشتر با مشخصات این پروژه آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
چکیده مطالب:
ضوابط و استانداردهای كلی فضاها
آیین كار ایمنی درهای مدارس
۱ـ درهای فضاهای آموزشی باید طوری نصب شوند كه جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.
۲ـ در فضای پلكانها حداقل به اندازه یك پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
( حداقل به اندازه پاگرد )
۳ـ در سالن‌ها بهتر است در خروجی وسط دیوار نصب شود .
۴ـ در راهروها محل اتصال در باید عقب‌تر از محل عبور باشد تا مانع عبور و مرور نگردد.
۵ـ در فضای پلكان جهت بازشوی در به سمت دیوار باشد نه پله ، به صورتی كه مانع عبور و مرور نشده و از عرض پاگرد كاسته نشود .
۶ـ درها نباید در محلی نصب شوند كه در حالت باز مانع و یا مزاحم باشند.
۷ـ در مدارس باید حتی المقدور از كاربرد درهای شیشه‌ای اجتناب شود و در صورت استفاده از این نوع درها در فضای غیر آموزشی باید با نصب علائم روی آن با مشخص نمودن حاشیه در شیشه‌ای از طریق نصب نوارهایی در پیرامون شیشه با آگاهی دادن به افراد از بروز حوادث جلوگیری شود .
۸ـ اگر در فضاهای غیر آموزشی مدرسه از درهای بادبزنی كه در دو جهت قابل بازشدن هستند ، استفاده شود باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی كه در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یكدیگر را رویت و از برخورد جلوگیری شود .
ارتفاع شیشه خور از كف برای كودكان ۷۵ سانتیمتر و برای بزرگسالان ۷۵/۱ متر می‌باشد.
۹ـ در مدارس نباید از درهای بادبزنی دو لنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود .
۱۰ـ برای جلوگیری از گیر كردن لبه آستین و یا بند كیف به دستگیره در، دستگیره باید خم شده باشد و یا فاصله آن از سطح از ۳ میلیمتر بیشتر نباشد.
۱۱ـ فاصله دستگیره تا لبه در نباید كمتر از ۵/۷ میلیمتر باشد .
۱۲ـ درهای قاب فولادی مورد استفاده برای محلهایی كه بیش از ۱۰۰ نفر متصرف دارد باید فقط دارای یك قفل باشد .
۱۳ـ درهای كشویی فقط برای فضاهایی مجاز است كه متصرفین آن كمتر از ۵۰ نفر باشد و نیروی بازكردن این نوع درها نباید بیش از ۶۷ نیوتن ( ۷/۶ كیلوگرم ) باشد .
۱۴ـ در رختكن مدارس شبانه‌روزی باید به گونه‌ای باشد كه برای كودكان از سمت داخل به راحتی قابل بازشدن باشد .
۱۵ـ هر اطاق یا فضایی كه ظرفیت متصرفین آن بیش از ۵۰ نفر بوده و یا مساحت آن بیش از ۹۳ متر مربع باشد بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد كه عملاً مجاور یكدیگر قرار می‌گیرند.
۱۶ـ عرض مفید بازشوی درها نباید كمتر از ۸۱ سانتیمتر باشد. اگر از درهای دو لنگه استفاده شده است عرض مفید بازشوی یك لنگه از آنها نباید كمتر از ۸۱ سانتیمتر باشد .
۱۷ـ عرض مفید درهای تك لنگه‌ای در معابر خروجی نبایستی بیش از ۱۲۲ سانتیمتر باشد .
۱۸ـ سطح كف دو طرف در باید در یك سطح باشد و این یكسانی سطوح باید حداقل به اندازه عرض لنگه بزرگتر در ادامه داشته باشد .
۱۹ـ هنگام چرخش در به سمت مسیر خروجی باید اجازه دهد كه حتی المقدور ۲/۱ عرض خروجی مورد نیاز راهرو یا كریدور باز و بدون مانع باشد . وقتی در كاملاً باز می‌شود برآمدگی و جلو آمدگی در نباید بیش از ۱۸ سانتیمتر از عرض راهرو یا كریدور را مسدود نماید.
۲۰ـ درهای دوار نباید برای فضاهایی كه بیش از ۵۰ نفر بوده تعبیه گردد.
آیین كار ایمنی پنجره‌های مدارس
۱ـ طرح و ابعاد پنجره نباید طوری باشد كه شیشه خور آن دارای سطح بزرگی باشد .
۲ـ بر حسب طرح در بعضی موارد می‌توان با رعایت مسائل ایمنی در جلوی پنجره‌ها بالكن و یا تراس كم عرض در نظر گرفت .
۳ـ جهت جلوگیری از سقوط كودكان در طبقات بالاتر می‌توان از حفاظ استفاده نمود.
۴ـ هر نوع كلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از ۲۳ متر مربع بایستی حداقل دارای یك پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد .
۵ـ پنجره‌ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی به ترتیب ( ۵۰ سانتیمتر عرض و ۶۰ سانتیمتر ارتفاع ) بوده و سطح بازشوی آن از ۵۳/۰ متر مربع كمتر نباشد.
۶ـ ارتفاع لبه پایین بازشوی پنجره از كف تمام شده نباید بیش از ۱۱۲ سانتیمتر باشد .
۷ـ فاصله قفل یا وسیله بازكردن پنجره از كف تمام شده نباید بیش از ۱۳۷ سانتیمتر باشد .
۸ـ در صورتیكه كلاس یا فضای آموزشی دارای یك در باشد كه مستقیماً به یك فضای باز ارتباط دارد می‌توان از تعبیه پنجره برای آن صرفنظر نمود.
۹ـ محل نصب پنجره نباید طوری باشد كه در موقع بازشدن ایجاد برخورد مزاحمت نماید.
۱۰ـ پنجره‌هایی كه در انتهای راهروها و كریدور و پاگرد پلكانها نصب می‌گردند باید از كف دارای ارتفاع ۸۰ سانتیمتر باشد و در غیر اینصورت تا این ارتفاع ( ۸۰ سانتیمتر ) دارای نرده چوبی و یا فلزی مناسب باشند .
آیین كار ایمنی كریدورها و راهروهای مدارس [۲]
۱ـ عرض راهروها در مدارس چهار كلاسه باید ۴/۲ متر باشد و به ازاء هر كلاس بیشتر ۲۰ سانتیمتر به عرض آن اضافه شود .
۲ـ سطح راهروها برای ۸ تا ۱۵ كلاس ۱۰% تا ۲۷ كلاس ۱۲% و تا ۳۶ كلاس ۱۴% و بیشتر از آن ۱۵% كل سطح زیر بنا .
۳ـ سطح راهروها برای دوره‌های دبیرستان تا ۱۲ كلاس ۱۲% و بیشتر از ۱۲ كلاس ۱۵% كل سطح زیربنا .
۴ـ راهروهای ارتباطی ساختمانها كه در فضای آزاد قرار گرفته‌‌اند باید سرپوشیده باشند ، از این راهروهای سر پوشیده می‌توان در فصول سرد و در مواقع بارندگی به عنوان فضای تفریح استفاده می‌شود.
۵ـ چنانچه از بالكن و یا پل ارتباطی بین دو ساختمان به عنوان راهرو استفاده شود ، جهت جلوگیری از سقوط باید نرده حفاظتی به ارتفاع حداقل ۸۰/۱ متر از كف راهرو داشته باشد .
۶ـ فاصله میان نرده‌های موازی نباید بیشتر از ۱۰ سانتیمتر باشد .
_________
ضوابط طراحی ایمنی پلكان
۱ـ تعداد پله‌ها در هر پلكان از سه پله كمتر نباشد .( وجود یك یا دو پله باعث بهم خوردن تعادل حركتی دانشآموزان می‌شود. )
۲ـ برای پلكانهای با تعداد بیش از سه پله باید دارای نرده محافظ باشد .
۳ـ در صورتیكه عرض یكسر پلكان بیش از ۳ متر باشد در این صورت بهتر است در وسط نیز دارای نرده باشد .
۴ـ پلكانهای رابط مانند پلكان محوطه باز باید دارای نرده حفاظتی باشند.
۵ـ ارتفاع نرده برای بزرگسالان باید cm90 و برای خردسالان ۷۵ ـ ۸۰ سانتیمتر باشد.
۶ـ قطر پروفیل دستگیره پلكان ۳۵ میلیمتر و فاصله آن از دیوار مجاوز حداقل ۷۰ میلیمتر می‌باشد.
۷ـ شیب كف پله نباید از ۲% درصد بیشتر باشد .
۸ـ در هر پلكان عرض كف‌های پله با هم برابر و نیز ارتفاع سینه‌های پله با هم مساوی باشند.
۹ـ شیارهای لبه پله در جهت طول پلكان باشد تا باعث خطای چشم نشود .
۱۰ـ فاصله میان پله و سقف بالای آن نباید از ۲ متر كمتر باشد. ( این فاصله به طور عمودی اندازه‌گیری می‌شود. )
۱۱ـ برای تعیین اندازه كف پله و ارتفاع سینه پله از فرمول زیر استفاده شود .
۶۳ تا ۲h + t = 61
كف پله = t و ارتفاع پله = h
__
اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش
۱ـ اصطلاحات
ـ تخلیه خروج : بخشی از راه خروج كه بین خروج و معبر عمومی قرار گرفته است .
ـ حریق بند : قسمتهایی از بنا شامل دیوار ، سقف و كف مقاوم حریق كه بتواند در مقابل سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود ایستایی و مقاومت كند .
ـ در خودكار بسته شونده : این اصطلاح به درهای حریق یا سایر بازشوها گفته می‌شود كه به منظور بسته شدن در یا باز شدن آن به هنگام حریق در اثر واكنش به برخی از محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محل دیگر است .
ـ دیواردود بند : دیوار یا دیوارهای است كه راهروی خروج را قطع می‌كند و به یك یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد .
ـ سطح مخاطره آمیز : فضاهایی از ساختمان كه عملكردهایی شامل نگهداری ، تهیه و یا كاربرد مواد بسیار قابل احتراق ، مواد منفجره ، مواد تولید كننده دود و یا گازهای سمی ، مواد شیمیایی مضر و مهلك كه امكان تولید شعله ، انفجار ، مسلم یا ایجاد حساسیت داشته باشد را سطوح مخاطره آمیز گویند.
ـ ظرفیت راه خروج : مجموع مقدار عرضی كه مجموع راه خروج در تمام طول مسیرها با توجه به بار تصرف با آن اندازه می‌شود در شرایط معمولی حداقل مقدار این عرض ۷۶ سانتیمتر است .
۲ـ طراحی كلیه راههای خروج در ساختمان مدارس می‌بایست به گونه‌ای باشد كه اولاً به وضوح قابل رؤیت متصرفان باشد و ثانیاً به طرز آشكاری علامت گذاری شده باشد به طوریكه راه منجر به مكان امن به روشنی قابل دسترسی باشد .
۳ـ طول مسیر دسترسی به خروجی‌ها باید در روی كف و در طول محور مركزی راه عبور معمول و از فاصله ۳۰ متر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در خروج اندازه‌گیری شود .
۴ـ تمام راهروهایی كه به عنوان دسترسی خروجی برای تخلیه بیش از ۳۰ نفر در نظر گرفته میشوند با كاربرد اجزای سازه‌ای مقاوم باشند و حداقل یك ساعت در مقابل حریق از دیگر بخشهای ساختمان مجزا باشند و درهایی كه به آنها باز میشوند حداقل به مدت ۳۰ دقیقه در برابر حریق مقاوم باشند . طرح و نصب این درها باید به گونه‌ای باشد كه احتمال نشت دود از آنها به حداقل ممكن كاهش یابد .
۵ـ راهروهای دسترسی خروجی باید دارای حداقل ۲۵۰ سانتمتر عرض مفید باشد.
۶ـ استقرار هر نوع تأسیسات و تجهیزات از قبیل آبخوری ، جالباسی و غیره چه به صورت ثابت و چه قابل انتقال در راهروهای دسترسی خروج به شرطی مجاز خواهد بود كه عرض مفید راه به كمتر از ۱۸۳ سانتیمتر كاهش نیابد .
۷ـ در راهروهای دسترسی خروج ، هیچ بن بستی نباید دارای طول بیش از ۶ متر باشد .
۸ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل ۱۰۷ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنكه راهرو از یك طرف با دیوار مجاور باشد كه در آن صورت عرض مفید آن می‌تواند به حداقل ۹۱ سانتیمتر
كاهش یابد . راهروهایی كه برای دسترسی به حداكثر ۶۰ صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً میتوانند
حداقل ۷۶ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی‌‌ها در هر حال باید به گونه‌ای باشد كه بین هر صندلی و راه حداكثر ۶ صندلی وجود داشته باشد .
۹ـ طول دسترسی‌های خروج در ساختمان مدارس از هر نقطه بنا نباید از ۴۵ متر بیشتر شود مگر آنكه تمام بنا با شبكه با رنده خودكار تأیید شده محافظت شده باشدكه در آن صورت استثنائاً این طول به ۶۰ متر افزایش می‌یابد.
۱۰ـ در ساختمانهای آموزشی كه در طبقات بالای همكف بیش از ۷۵ نفر و یا در زیر همكف بیش از ۴۰ نفر باشند ، پلكانها ، راهها و مسیرهای خروج ( اعم از ورودیها ، هالها ، پاگردها و غیره ) باید با دیوارهای غیر قابل احتراق حداقل ۲ ساعت مقاوم حریق به طور كامل درزبندی و مجزا شوند .
۱۲ـ ایجاد هرگونه روزنه نفوذی در دور بندهای خروج مجاز نمی‌باشد مگر در موارد زیر :
ـ عبور داكتها و دیگر تجهیزات لازم در مواردی كه تراكم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون دوربند خروج ، ضروری اعلام شود .
ـ عبور لوله‌های مربوط به شبكه‌های آتش نشانی .
ـ عبور لوله‌های هادی برق ویژه فضای خروج .
۱۳ـ فقط آن دسته از پلكانهای خارجی بنا میتوانند به عنوان خروج محسوب شوند كه دارای مشخصات زیر باشند :
ـ ساختار آنها توسط دیوار با نرخ حداقل ۲ ساعت مقاوم حریق در فضاهای داخلی جدا باشد و از نزدیكترین بازشو دست كم ۳ متر فاصله داشته باشد.
ـ به بام بخش دیگری از بنا یا ۶ بام بنای مجاور كه ساخته مقاوم حریق و راه خروج ایمن و پیوسته‌ای دارد ارتباط داشته باشد.
ـ دارای جان پناه باشد .
۱۴ـ درهای مقاوم در برابر آتش بایستی خودكار باشند و خود به خود بسته شوند و بر روی آن علایم هشدار دهنده نصب شود و به جز در مواقع اضطراری بایستی بسته باشند . در نزدیكی راه پله قرار گیرند و تا مدت زمان ۲/۱ ساعت در مقابل آتش مقاوم باشند.
۱۵ـ درهای بازشو به قفسه‌های پلكان ، وقتی كه كاملاً باز هستند نبایستی از میزان عرض گذر عبور مؤثر بكاهند و نبایستی كمتر از عرض پاگرد در نظر گرفته شوند و عرض گذر نباید كاهش پیدا كند به طوری كه عرض آن كمتر از پهنای راه پله نباشد . عرض دری كه به داخل پاگرد راه پله باز می‌شود نبایستی بیشتر از ۹۰۰ میلیمتر باشد .
۱۶ـ مساحت فضای پناهدهی در هر یك از دو طرف خروجیهای افقی باید برای تمام متصرفان هر دو طرف تكافو نماید . به این منظور در هر طرف باید به ازای هر نفر حداقل ۲۸/۰ متر مربع مساحت خالص در نظر گرفته شود .
۱۷ـ در مدارس سه طبقه و بیشتر دو راه پله لازم است اما در این حالت تعداد بیشتری لازم است :
الف) فاصله تا نزدیكترین راه پله بیشتر از ۳۰ متر باشد ( برای انتهای بن بست بیشتر از ۱۸ متر باشد )
ب) تعداد ساكنین طبقه بالاتر بیش از ۱۲۰ نفر باشد .
ج) برای رعایت توصیه‌هایی كه در جداول عرض راه پله‌ها با تعداد كودكان داده شده است .
د) برای انطباق با توصیه‌های جداول ۱ در مورد خروجی از سالنهای مرتبط با ساختمان در طبقات بالاتر از همكف .
۱۸ـ در مدارس دو طبقه یك راه پله كافی است مشروط بر اینكه :
الف) تعداد ساكنین طبقه اول كمتر از ۱۲۰ نفر باشد .
ب) در صورتی كه فاصله هر دو تا پله كمتر از ۱۸ متر باشد و یا توسط دیوارهای جداكننده متحرك كمتر از ۱۲ متر شود .
ج) هیچ قسمتی از راه پله‌ها از لحاظ آتش سوزی مخاطره آمیز نباشد .
۱۹ـ حداقل عرض راه پله باید ۱۱۰ سانتیمتر باشد .
۲۰ـ اگر عرض راه پله مساوی و یا بیش از ۲۲۰ سانتیمتر باشد باید به وسیله میله دستگیره به دو قسمت تقسیم گردد كه هر كدام مساوی یا بیش از ۱۱۰ سانتیمتر باشد .
۲۱ـ حداقل باید جعبه پله در طرفین ساختمانهای آموزشی قرار گرفته باشد اگر طراحی یا ابعاد ساختمان امكان چنین وضعی را ندهد ، بیش از ۶۰ شاگرد ( دو كلاس ۳۰ نفره ) بعد از محدوده پلكان وجود داشته باشند در غیر اینصورت باید در منطقه بن بست پله فرار پیش بینی نمود .
۲۲ـ پلكان باید به طریقی طراحی شود كه راه تخلیه افقی ( راهروها ) آن را قطع نكند تا تمام دانشآموزان كلاسها به طرف پله و در جهت خروج ساختمان هدایت شوند . قفس پله با دیوارهای پر یا پنجره‌های رو به خارج ساختمان محصور گردد تا در مواقع حریق از شعه و دود محفوظ بماند .
۲۳ـ ابعاد پله :
الف) h : ارتفاع پله كمتر یا مساوی ۱۶۳ میلی متر باشد .
ب) w : كف پله كمتر یا مساوی ۲۸۰ میلی متر باشد و هرگز كمتر از ۲۵۰ میلی متر نشود .
۲۴ـ تعداد پله‌های یك رشته پله باید حداقل بیشتر یا مساوی ۳ عدد باشد و حداكثر كمتر یا مساوی ۱۵ عدد باشد . تغییر سطح باید قابل رؤیت بوده و فرد باید متوجه این تغییر و اختلاف سطح شود .
۲۵ـ زمانیكه ساختمان دچار حریق می‌شود بلافاصله احتمال دارد كه اطراف پله فرار را شعله‌های آتش و دود فرا گیرد لذا توصیه می‌شود در ساختمانهای بیش از ۴ طبقه پله فرار به وسیله كانال عمودی محافظت شود .
۲۶ـ حداكثر شیب مسیر نباید از ۱ به ۸ و حداكثر ارتفاع آن از ۷/۳ متر بیشتر باشد البته در مواردی كه شیب از ۱ به ۱۵ بیشتر نیست نیازی به پاگرد نخواهد بود . شیب باید از تراز پایین تا بالا كاملاً یكنواخت باشد .
۲۷ـ هر شیب راه باید حداقل ۱۲ سانتیمتر عرض مفید داشته باشد
______
انواع استفاده در كاربری آموزشی و فرهنگی
واحد تصرف به ازای هر نفر
كلاسهای درس
۹/۱ متر مربع سطح خالص
كارگاهها ، آزمایشگاهها و سایر فضاهای آموزشی علمی
۶/۴ متر مربع خالص
مراكز آموزشی و مراقبتی غیر شبانه‌روزی
۳/۳ متر مربع خالص
سالنهای مطالعه در كتابخانه‌ها
۳/۹ متر مربع نا خالص
۲۹ـ عرض هر یك از قسمتها و اجزای مختلف راه خروج به ازای هر نفر ۸/۰ سانتیمتر و عرض سایر خروجها با مسیر افقی با شیبدار به ازای هر نفر ۵/۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود .
۳۰ـ عرض هیچیك از دسترسهای خروج نباید از ۹۱ سانتیمتر كمتر شود .
۳۱- در هر طبقه ساختمان آموزشی حداقل دو راه مجزا و دور از هم لازم است . اما چنانچه بار متصرف تمام طبقات یا بخش‌هایی از آنها بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر باشد حداقل ۳ راه خروج مجزا و دور از هم لازم است و برای بیش از ۱۰۰۰ نفر حداقل ۴ راه خروج مستقل لازم است
كلاس مدارس راهنمایی :
۱ـ طول كلاس راهنمایی نباید از عرض كلاس به علاوه ۵۰% آن بیشتر باشد .
۲ـ ارتفاع مناسب كلاس راهنمایی با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسائل نور و تهویه ۴ متر می‌باشد .درمناطق مرتفع و سردسیر می‌توان ارتفاع را تا ۲/۳ متر كاهش داد.
۳ـ ابعاد درهای كلاس راهنمایی :
۱ـ۳ـ در یك لنگه به طرف داخل ۹۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر عرض .
۲ـ۳ـ در دو لنگه به طرف داخل ۱۶۰ سانتیمتر عرض .
۳ـ۳ـ ارتفاع كلیه درها ۲۰۰ سانتیمتر با رواداری ۵+ سانتیمتر .
۴ـ شیشه‌های پنجره‌های كلاس از جنس نشكن باشد و مساحت آن از ۶۲۵ سانتیمتر مربع تجاوز نكند.
۵ـ سطح پنجره‌های كلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل می‌تواند از ۱۲۵/۰ تا ۲/۰ برابر سطح كلاس متغیر باشد . پنجره‌ها در ارتفاع ۱ الی ۲/۱ متر از سطح كلاس تا ۲/۰ متر زیر سقف باید نصب شوند.
۶ـ پنجره‌ها نباید در سمت شرق و غرب كلاس باشند .
۷ـ فرم پنجره‌ها بهتر است كشویی باشد و در طول دو قسمت باشد كه قسمت پایینی آن ثابت و بالایی آن بر اساس عمل تهویه بازشو باشد.
۸ـ فاصله بین میز ، صندلی یا نیمكت در مدارس راهنمایی باید ۵۵ سانتیمتر باشد .
۹ـ رنگ كلاس راهنمایی در سقف باید روشن و مات و دیوارها نیز روشن و مات و حتی الامكان آبی روشن ،كرم ، بژ یا سبز خیلی روشن باشد
آیین كار اصول جانمایی , طراحی و بهداشتی در توالت , دستشویی و آبخوری مدارس:
۱ – در طراحی سرویسهای بهداشتی , نكات زیر باید مد نظر قرار گیرد :
الف ) موجب آلودگی خاكهای سطحی نشود .
ب ) موجب آلودگی آبهای سطحی و زیر‌زمینی نشود .
ج ) در معرض باد غالب قرار نگیرد .
د ) در معرض دید مستقیم مسؤولان قرار داشته باشد .
ﻫ ) مكان احداث این سرویسها حتی‌الامكان در سطح زمین و در فضای باز انتخاب شود .
و ) استقرار آبخوری در محل فضای سرویسهای بهداشتی ممنوع است .
۲ – در صورتی كه تعداد سرویسهای توالت بیش از ۴ چشمه باشد , تعبیه در ورودی لازم است .
عرض ورودی نباید كمتر از ۲۰/۱ متر باشد .
۳ – چون سرویس بهداشتی معمولاً روی كرسی چینی احداث می‌شود , تعبیه حداقل ۳ پله الزامی است .
۴ – از اشتراك فضای چشمههای توالت و دستشویی در یك مسیر اجتناب شود .
۵ – شیرهای آب مورد استفاده در كاسه‌های دستشوئی آبخوری جهت تامین آب گرم به صورت مخلوط باشد .
۶ – دسشتوئی‌ها در ارتفاع ۶۰ تا ۷۵ سانتی متری نصب شوند .
۷ – به ازای هر ۶۰ نفر دانش آموز وجود یك كاسه دستشوئی لازم است .
۸ – استفاده از شیرهای آب از نوع برنجی بدون واشر ارجح است .
۹ – از یكسره كردن سیستم شستشو و وصل آن به شبكة آب رسانی برای جلوگیری از آلودگی احتمال ثانوی شبكه آب رسانی اكیداً خودداری شود . بدین معنی كه در حد فاصل شبكه آب رسانی و سیستم شستشوی كاسة توالت از فلاش تانك با استفاده شود .
۱۰ – ارتفاع دیوارهای جداكننده توالت‌ها , در صورتی كه باربر نباشد , از كف تمام شده تا ۲۱۰ سانتیمتر مناسب می‌باشد . فضای مشترك باقی مانده بالای دیوارههای جداكننده می‌تواند به انجام تهویه طبیعی یا مصنوعی كمك نماید .
۱۱ – حداقل ابعاد تمام شده داخلی توالت‌ها ۱۱۰ * ۱۴۰ سانتی متر باشد .
۱۲ – به ازای هر ۴۵ دانش آموز یك چشمه توالت لازم است .
۱۳ – در طراحی چشمههای توالت , بهتر است هر دو چشمه به صورت قرینه در نظر گرفته شود تا از نظر تخلیه فضولات و لوله‌كشی آب شستشو مناسب‌ترین روش تأسیسات بكار گرفته شود .
۱۴ – ایجاد حداقل یك چشمه توالت برای معلولین در طبقة همكف الزامی است .
۱۵ – اتاقكی در ابعاد ۱۱۰ * ۱۴۰ سانتیمتر برای نگهداری و انبار كردن وسایل نظافت , شستشو , ضد عفونی و لوازم مصرفی مورد استفاده روزانه در نظر گرفته شود این فضا باید مجهز به حوضچة
تی شویی و شلنگ باشد .
۱۶ – برای هر ۷۵ نفر دانش آموز یك شیرآبخوری لازم است ارتفاع شیرها نسبت به سن استفاده كنند‌گان از ۷۵ تا ۱۰۰ سانتیمتر باشد .
۱۷ – استفاده از نوع تهویه طبیعی و مصنوعی برای سرویسها الزامی است .
۱۸ – بهترین جبهه و نور برای توالت‌های عمومی , شمال است .
۱۹ – كلیه لوله‌كشی‌های آب می‌بایست روكار و با استفاده از لوله گالوانیزه رنگ شده باشد كه به صورت دو طرفه به لوله اصلی آب شیر متصل است .
۲۰ – حجم چاه فاضلاب و توالت به ازای ۲۰ لیتر برای هر نفر در سال محاسبه شود .
۲۱ – به منظور جلوگیری از آلودگی احتمالی آبهای زیر زمینی فاصلة عمودی چاه توالت از سطح آبهای زیر زمینی حداقل ۳ متر و فاصلة افقی آن تا چاه آب حداقل ۱۵ متر در نظر گرفته شود .
۲۲ – حداقل قطر لوله‌های مصرفی در سیستم دفع فاضلاب سنگین ۴ اینچ در نظر گرفته شود كه در مورد چشمههای توالت پس از آن كه و زیر هر یك از كاسه‌های توالت , سیفون بلند ۴ اینچی نصب می‌گردد , ادامه كار با استفاده از لوله ۴ اینچ و كاملاً مستقیم با تیپ ۱ % به لوله یا كانال اصلی جمع‌آوری فاضلاب از سایر چشمههای توالت‌ها توالت‌ها متصل می‌گردد . لوله یا كانال اصلی جمع‌آوری فاضلاب هم بایستی حداقل با قطر ۶ اینچ در نظر گرفته شود ( به ازای تا ۸ چشمه توالت ) و به ازای اتصال هر ۴ لوله فرعی اضافی یك اینچ بزرگتر انتخاب گردد . این لوله نیز بایستی دارای شیپ ۱% به سمت محل دفع فاضلاب باشد و در جهت مقابل شیب قبل از اولین انشعاب مصرفی به میزانی كه بتوان یك دریچه بازدید در كف را نصب نمود , بلندتر انتخاب گردد .
در طول لوله اصلی فاضلاب در هر ۶ متر یك دریچه بازدید در كف در نظر گرفته شود و كلیه لوله‌های فاضلاب چشمههای توالت با Vent تهویه گردد .
۲۳ – لازم است توالت‌ها هفته‌ای دو بار ضد عفونی شوند هر روز شسته شوند .
آیین كار مكان‌یابی , ساختمان , تجهیزات و بهداشت بوفه مدارس :
۱ – اصول مكان‌یابی بوفه در مدارس :
الف – در مناطق پر باران ویا بسیار گرم , بوفه را ترجیحاً در فضای بسته مراكز آموزشی و در مناطق با آب و هوای معتدل , بوفه را در فضای باز مستقر نمایند .
ب- دارای دسترسی ایمن , راحت و مناسب باشد .
ج – از مراكز جمع‌آوری زباله و سرویسهای بهداشتی فاصله مناسبی داشته باشد .
د – قرار داشتن در معرض دید و كنترل مسوولان .
۲ – عناصر متشكله بوفه جهت توزیع و فروش مواد غذایی آماده :
الف – یخچال ویترینی .
ب – دستشوئی برای استفاده كاركنان .
ج – قفسه‌های دیواری .
د – قفسه‌های زمینی در دار جهت ذخیره و انبار مواد خوراكی .
ﻫ – ظروف زباله دردار و قابل شستشو .
و – صندلی و میز كارفرما فروشنده .
ز – صندوق یا ماشین حساب .
ح – قفسه و رختكن .
ط – كپسول آتش نشانی .
ی – وسایل گرمایشی .
۳ – برای تأسیس یك بوفه ( بدون امكان تهیه غذای گرم ) حداقل مساحتی برابر با ۹ متر مربع لازم است .
۴ – بوفه‌‌هایی كه علاوه بر تهیه و فروش مواد خوردنی و آشامیدنی بسته بندی شده و آماده , مواد غذایی گرم و طبخ شده را نیز عرضه می‌نمایند , علاوه بر فضاهای ذكر شده به فضاهای زیر نیز احتیاج دارند :
الف – اجاق گاز .
ب – ظرفشویی دو لگنه مجهز به آب گرم و سرد .
ج – قفسه جهت نگهداری ظروف شسته شده .
د – میز كار جهت آماده سازی مواد خوراكی .
ﻫ – قفسه یا كمد جهت ذخیره وانبار مواد غذایی اولیه مثل : پیاز و سیب زمینی و روغن و … .
۵ – برای بوفه با الگوی فروش غذای گرم حداقل ۱۵ متر مربع فضا لازم است .
۶ – اشخاصی كه در محل بوفه كار می‌كنند می‌بایست ملبس به كلاه و روپوش سفید باشند و موظف به استفاده از وسایل بهداشتی شخصی مثل حوله و صابون می‌باشند . این پرسنل ملزم به رعایت نكات بهداشتی هستند از جملة كوتاه نگهداشتن ناخن و شستن دستها با آب و صابون بعد از هر بار توالت كردن .
۷ – مسئول دریافت وجه در تهیه و توزیع مواد غذایی دخالتی نداشته باشد .
بهداشت مدارس :
۱ – اتاق بهداشت می‌بایست تمیز باشد و نور كافی داشته باشد و مخصوص معاینه باشد و از آن استفاده دیگری نشود . توصیه می‌شود طول این اتاق بیشتر از ۶ متر باشد تا بتوان از تابلوی تعیین میزان دید استفاده نمود .
۲ – ارزیابی سلامت دانشآموزان كه حداقل سالی یك بار است شامل اقدامات زیر است :
الف ) ارزیابی سلامت دانش آموزان , كنترل بهداشت فردی و انجام كمك‌های اولیه , بیماریابی , كنترل, پیگیری بیماری‌ها و غیبت دانشآموزان .
ب ) همكاری در غربالگری با پزشك , شنوایی سنج و بینایی سنج و روان شناسی بالینی , تربیت بدنی و دندان‌پزشكی و سایر موارد .
ج ) كامل نمودن شناسنامة سلامت .
۳ – در هر مدرسه به ازای هر ۷۵۰ نفر دانش آموزی می‌بایست یك مربی بهداشت حضور داشته باشد .
۴ – تابلو باید در ارتفاع مناسبی قرار یگرد به نحوی كه فاصلة آن از اولین ردیف دانشآموزان حداقل ۲۰/۲ متر باشد .
۵ – طول و عرض تابلو با توجّه به مقطع تحصیلی :
طول تابلو
ارتفاع تخته سیاه از روی سكو
ابتدایی ۲۷۰
۷۰
راهنمایی ۳۰۰
۸۰
متوسطه ۳۰۰
۸۵
۶ – برای مدارس ابتدایی حداقل دو هزار متر مربع به ازای هر صد دانش آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر اضافی فضا لازم است .
۷ – برای مدارس راهنمایی و متوسطه , حداقل چهار هزار متر مربع برای هر صد نفر دانش‌آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر محصل اضافی لازم است .
۸ – بر اساس معیارهای فوق حداقل متراژ لازم به ازای هر دانش‌آموز در مدرسه ۶ تا ۸ متر مربع خواهد بود .
۹ – تعداد طبقات مدارس در دوره ابتدایی و راهنمایی حتی‌الامكان در دو طبقه و در صورت خاص حداكثر سه طبقه و برای دبیرستان‌ها و هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و كار و دانش حداكثر چهار طبقة مجاز است .
۱۰ – زمین بازی با سرانه مساحت ۱۰ متر مربع برای هر دانش‌آموز است .
۱۱ – پوشش حیاط مدرسه و كف كلاسها باید غیر قابل نفوذ , غیر لغزان , بدون سنگ ریزه ,
غیر براق و آسان برای شستشو و نظافت باشد . پوشش كف برای كلاسها و راهروها از جنس موزاییك و مكالئوم و برای حیاط مدرسه آسفالت و ورقه‌ای سیمانی باشد .
۱۲ – ایجاد هر گونه تراس و بالكن مرتبط باكلاس ممنوع است .
۱۳ – دیوارهای كلاس باید تا ارتفاع ۵/۱ متر سنگ باشد و الباقی آن از رنگ‌های روشن و شفاف و غیر براق پوشیده شده باشد و عایق صوتی باشد .
۱۴ – مطلوب است كلاسها دو در داشته باشد كه برای مواقع اضطراری مشكل نباشد .
۱۵ – سطح لازم برای تهویه در مدارس ابتدایی ۵/۱ متر مربع و حجم هوای لازم ۵/۴ متر مكعب است .
۱۶ – حداكثر ابعاد قابل قبول بر كلاس درس ۷ متر عرض و ۸ متر طول است .
۱۷ – پنجره كلاسها به منظور استفاده از تهویه و برخورداری از نور طبیعی باید به نحو زیر باشد :
الف ) در یك سمت حتی‌الامكان باشد و در روبروی تخته سیاه نباشد .
ب ) باید در یك سمت شمال یا جنوب باشد .
ج ) فضای بین پنجره‌ها باید حداقل ممكن باشد تا از ایجاد سایه در وسط كلاس ممانعت كند .
د ) باید در ارتفاع ۱۲۰ از كف و تا ۲۰ سانتیمتر نرسیده به سقف قرار گیرند .
ﻫ ) دارای كركره مناسب باشد .
و ) قسمت میانی آن ثابت و دو قسمت پایین و بالای آن متحرك باشد .
۱۸ – رنگ كلیة سقف‌ها سفید باشد .
۱۹ – ظرفیت كلاسهای ابتدایی بیش از ۳۰ نفر نباشد .
۲۰ – وجود اتاق ناهارخوری ,كتابخانه , اتاق كارهای هنری , آزمایشگاه و اتاق مشاوره از جمله نیازهای یك مدرسه است
-۰۹-۲۰۱۰, ۰۲:۲۲ AM
روشنایی مدارس :
۱ – به منظور ایجاد نور كافی در مدارس در صورتیكه پنجره‌های نور گیر در یك سمت واقع شده باشد , سطح كل پنجره‌ها نباید از ۵ /۱ الی ۷/۱ سطوح جانبی دیوارههای كلاس كمتر باشد .
۲ – توصیه می‌شود كه سطوح دیوارهای كلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعكاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگ‌ها نیز محیط دلپذیری برای دانشآموزان بوجود آورند . برای این منظور رنگ‌های زیر پیشنهاد می‌شود :
آبی كمرنگ , كرم, سبز خیلی كمرنگ , سفید و بژ .
۳ – سطح كف كلاس می‌تواند دارای رنگ‌های سفید , خاكستری و یا رنگ‌های روشن چوب باشد .
۴ – رنگ سقف كلاس باید رنگ سفید و یا رنگ روشن باشد .
۵ – رنگ میز و صندلی شاگردان باید مات باشد .
۶ – رنگ سطح تخته سیاه كلاس درسی باید سیاه و یا سبز باشد .
۷ – در صورت استفاده از لامپ‌های ف
۱ – به منظور ایجاد نور كافی در مدارس در صورتیكه پنجره‌های نور گیر در یك سمت واقع شده باشد , سطح كل پنجره‌ها نباید از ۵ /۱ الی ۷/۱ سطوح جانبی دیوارههای كلاس كمتر باشد .
۲ – توصیه می‌شود كه سطوح دیوارهای كلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعكاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگ‌ها نیز محیط دلپذیری برای دانشآموزان بوجود آورند .
